Foto: BSR Agency
In gesprek met senior data-analist Agaath Doeleman
In de wereld van topsport evolueren selectieprocessen voortdurend, gedreven door de opkomst van data-analyse en een groeiende roep om transparantie. Agaath Doeleman, senior data analist bij NOC*NSF op de afdeling topsport, schreef een scriptie over hoe je een plan kunt ontwikkelen om data en expertopinie te combineren in de selectieprocessen van olympische sporters.
Als senior data analist bij NOC*NSF houdt Doeleman zich bezig met het gebruik van data-analyse voor beleidsvorming en investeringsbeslissingen. Sinds 2018 is ze actief op deze afdeling, waar ze aanvankelijk als enige data analist begon en nu samenwerkt met collega's Gijs Reuvers en externe kracht Rens Meerhoff. Haar fascinatie voor sport en haar achtergrond in wiskunde leidden haar naar deze rol, nadat ze in 2017 een cursus data science volgde, waar sportvoorbeelden haar interesse in de toepassing van data in sport aanwakkerden.
Aanleiding voor scriptieonderzoek
Het scriptieonderzoek begon met een verzoek van de Judobond om hun data gedreven selectiebeleid te reviewen. ‘’Op dat moment was de bond bezig met de vorming van het interne selectiebeleid voor de Olympische Spelen in Parijs. In het verleden werden lastige beslissingen, wanneer er bijvoorbeeld twee gelijkwaardige judoka’s in eenzelfde gewichtsklasse uitkwamen, voorgelegd bij een daarvoor opgezette commissie. De bond wilde dit anders: een volledig data gedreven selectiebeleid voor Parijs. Dat is de bond gelukt’’, aldus Doeleman.
Wat me opviel tijdens het onderzoek is dat het iedereen bezighoudt; het is een actueel thema en sporters komen vaker op voor hun belangen.
Agaath Doeleman
Onderzoeksproces en belangrijkste uitkomsten
Doeleman onderzocht hoe andere nationale olympische comités en diverse sportbonden hun selectiecriteria bepalen, met een focus op het gebruik van data en expertopinie. Gebruiken ze data? Zo ja, welke data? Gebruiken ze een expertopinie? Zo ja, hoe geven ze daar vorm aan? Met literatuurstudie, interviews en een enquête heeft Doeleman getracht zoveel mogelijk te weten te komen. Zeven nationale olympische comités en elf verschillende sporten deden mee aan het onderzoek: zeilen, triatlon, roeien, voetbal, handbal, judo, waterpolo, atletiek, wielrennen, zwemmen en synchroonzwemmen.
Het resultaat is samengevat in een checklist met vier stappen: Plan, Do, Check, Act plus twee overzichten van te gebruiken data en expertopinie. Doeleman benadrukt het belang om het doel van het selectieproces helder te definiëren, sporters vanaf het begin te betrekken, en een evenwicht te vinden tussen data gedreven besluitvorming en expertopinie.
Wie is de meest kansrijke sporter op welk moment?
In de zoektocht naar de meest kansrijke sporter rijst regelmatig de vraag: wie is op welk moment de beste sporter en hoe vang je dat in cijfers? Doeleman: ‘’Het meten van 'de beste' kan vaak worden afgeleid uit wereldranglijsten, maar deze aanpak garandeert niet noodzakelijk dat de meest kansrijke sporter voor een medaille wordt geïdentificeerd. Soms presteren sporters die iets lager op de ranglijst staan, bijvoorbeeld in het judo, beter tegen specifieke topspelers. Sommige landen wegen in hun selectie daarom ook het trackrecord mee van een sporter tegen potentiële tegenstanders op de Olympische Spelen.’’
De definitie van 'de beste' roept eveneens vragen op volgens Doeleman: ‘’Neem bijvoorbeeld Abdi Nageeye, die op de Spelen van Tokyo uitblonk met een zilveren medaille, bij een temperatuur van 26 graden en een luchtvochtigheid van 80%. Hieruit blijkt dat 'de beste' niet altijd betekent dat iemand op dat moment het hoogst genoteerd staat, maar eerder degene die het best presteert in de heersende omstandigheden’’.
Vroegtijdige versus late selectie
De complexiteit van selectieprocessen komt verder tot uiting wanneer men moet beslissen of de huidige topatleet de voorkeur verdient boven opkomend talent. Het vroegtijdig selecteren van de huidige topatleet, biedt die sporter de mogelijkheid voor een uitgebreide voorbereiding richting de Spelen, maar brengt het risico met zich mee het potentieel van opkomend talent te missen. Doeleman: ‘’Dit dilemma vraagt om strategische keuzes: moet er vroeg geselecteerd worden, en zo ja, welke kansen worden geboden aan de veelbelovende nieuwkomers? Het verdient aanbeveling dat een bond al in een vroeg stadium met sporters in gesprek gaat over dergelijke strategische keuzes zodat er een gedragen selectiebeleid komt.’’
Toekomstperspectief
Doeleman erkent dat haar onderzoek geen kant-en-klare oplossingen biedt. Het geeft wel overzichten van te gebruiken databronnen en expertopinie èn hoe die te combineren zijn. Ze benadrukt het belang van een goede dialoog tussen sporters en beleidsmakers hierbij.
“We have come to the conclusion that the interpretation of measurable variables does not always produce a clear picture. We have consulted the athletes... Initially we formulated everything using data, like rankings… But eventually the athletes said: “Actually, we want the coach to decide who will be selected.” – National Federation, anonymously
In andere sporten daarentegen, vragen sporters juist om een 100% objectief kwalificatiebeleid. Dit geeft de complexiteit en de relevantie van het vraagstuk aan.
Afsluitend moedigt Doeleman een actieve, internationale kennisdeling aan tussen coaches, technisch directeuren en sporters, zodat een gemeenschap van expertise ontstaat om de selectieprocessen voor olympische sporters verder te verbeteren. Haar boodschap aan de sportgemeenschap is duidelijk: lees de bevindingen en laten we samenwerken aan een toekomst waarin data en expertopinie hand in hand gaan om olympische dromen te verwezenlijken.
Je kunt de volledige scriptie van Doeleman hier lezen. Heb je vragen over dit onderwerp in jouw eigen praktijk? Neem dan contact op met Agaath Doeleman via: agaath.doeleman@nocnsf.nl.
